Het bestaande zoutwingebied in Heiligerlee, Groningen, raakt langzaam maar zeker ‘op’. Zoutwinlocaties hebben namelijk een beperkte productieduur. Om aan de fabriek in Delfzijl zout te kunnen blijven leveren, is het belangrijk om op tijd nieuwe locaties voor zoutwinning te ontwikkelen.  

De kwaliteit van het zout is maar op een aantal plekken in Nederland goed genoeg (hoogzuiver). In Zuiderveen verwachten wij dat het zout van zeer goede kwaliteit is. De evaluatieboring moet dit definitief aantonen. Daarnaast ligt het zout in Zuiderveen dicht bij het oppervlakte waardoor het goed toegankelijk is voor veilige, verantwoorde en duurzame zoutwinning. Ook speelt mee dat het gebied in Zuiderveen voordelig ligt ten opzichte van zowel het chemiepark in Delfzijl als de bestaande leidingen die het transport van pekel (water verzadigd met zout) naar onze zoutproductiefabriek mogelijk maken.

Nobian heeft het voornemen om ondergronds 10 cavernes te ontwikkelen.

Een enkele wellpad heeft een afmeting van 60 bij 80 meter. De bovengrondse wellpads kunnen echter gecombineerd worden. Dit betekent dat er twee of drie putten op één locatie worden geplaatst. In dat geval wordt de bovengrondse locatie wel groter:

• Twee wellpads bij elkaar: 60 bij 120 meter
• Drie wellpads in een driehoek: 80 bij 120 meter
• Drie wellpads in de lengte: 60 bij 160 meter

De cavernes worden ongeveer 1 miljoen kuub. Aan de hand van de uitkomsten van de evaluatieboring wordt besloten wat de precieze afmeting gaat zijn voor de cavernes.

Het is niet verantwoord en technisch niet haalbaar om wellpads verdiept aan te leggen. Dit heeft te maken met uitdagingen rondom waterafvoer en -toevoer. De wellpads worden met een waterafkerende (niet-waterdoorlatende) vloer aangelegd. Wanneer deze verdiept wordt aangelegd, zou er met hevige regenval een bak met water worden gecreëerd. Daarnaast is er veel meer ruimte nodig voor een wellpad als deze verdiept moet worden aangelegd. 

Nee. De cavernes in Zuiderveen zijn ontworpen voor zoutwinning. In de vergunningaanvraag zijn de cavernes daarom ook alleen bestemd voor zoutwinning. Een vergunning geeft dus ook alleen het recht op zoutwinning, niet op opslag. Nobian heeft geen plannen om iets in de cavernes op te slaan. 

Bovendien zou Zuidwending juist geschikt zijn als gebied voor energieopslag. We hebben daar al cavernes voor energieopslag ontwikkeld voor Gasunie. Daarnaast zijn er plannen om de energieopslag in dat gebied uit te breiden (zie ook Energiebuffer Zuidwending).

Met de uitkomsten en inzichten uit de evaluatieboring bekijken we hoe de zoutwinning het beste kunnen uitvoeren. Ook zal als onderdeel van de vergunningaanvraag de beste afsluitaanpak worden vastgesteld. Dit is een verplicht onderdeel van het in te dienen winningsplan.

Er komen geen wellpads (bovengrondse zoutwinlocaties) in het Winschoterbos of in natuurgebied Tusschenwegen. Wel is er een mogelijkheid om cavernes onder het Winschoterbos te ontwikkelen. Deze worden schuin aangeboord vanaf een wellpad buiten het bos.

Hinder beperkende maatregelen worden nog besproken, hierin zijn uiteenlopende mogelijkheden. Voldoen aan wet- en regelgeving is de basis, maar Nobian wil hierin meer betekenen. Daar gaat de volgende participatieronde over (zie ook figuur participatietraject op deze pagina).

Met de evaluatieboring verzamelen we informatie over de samenstelling van het zout in de ondergrond. Deze informatie is nodig om de informatie die er nu al is over de ondergrondse zoutlaag bij Zuiderveen te kunnen bevestigen. Als dit zo blijkt te zijn, dan zullen we de gegevens ook gebruiken voor het ondergrondse deel van het ontwerp voor het voorgenomen zoutwingebied bij Zuiderveen.  

Een evaluatieboring wordt ook wel proefboring genoemd. De evaluatieboring is een apart en tijdelijk project. Daarvoor is ook een aparte vergunning nodig. Op 29 mei 2024 publiceerde het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) het ontwerpbesluit voor de omgevingsvergunning voor een evaluatieboring bij Zuiderveen. Meer informatie daarover kunt u op deze pagina terugvinden.

Nobian zal een boormast plaatsen die na de evaluatieboring weer wordt verwijderd. Deze werkzaamheden, die voor en na het boren gebeuren, vinden overdag en op werkdagen plaats. Het boren zelf gebeurt dag en nacht voor 5-7 weken. De activiteiten tijdens het boren kunnen niet worden onderbroken, omdat het geboorde gat dan dicht kan lopen. Alle werkzaamheden worden afgestemd met omwonenden om hinder door licht, geluid of verkeer zo klein mogelijk te maken.

Tijdens het boren verzamelen we alleen gegevens van de ondergrond en het aanwezige zout. Deze gegevens zijn nodig voor het uitwerken van de ondergrondse plannen voor zoutwinning in Zuiderveen. 

Het gehele project, van voorbereiding tot aan afronding van de evaluatieboring, zal naar verwachting 1 jaar in beslag nemen. De evaluatieboring zelf duurt 5-7 weken.

In de vergunningaanvraag zijn twee posities aangevraagd. Op een van die locaties kan een boorput worden gemaakt. De vergunning geeft geen toestemming voor een tweede boorput. Op dit moment gaat de voorkeur uit naar de rechterlocatie (zie kaart). Op deze locatie bevindt zich namelijk het hart van de zoutberg. Bovengrondse factoren, zoals toegangswegen, waterhuishouding en geluidscontouren, zullen uiteindelijk bepalend zijn voor de definitieve locatie.

Het participatietraject is voor het bovengrondse ontwerp van het zoutwingebied. Dit zoutwingebied zal voor langere tijd (ca. 40 jaar) een plek innemen binnen de omgeving. Met de evaluatieboring doen we niet aan zoutwinning. We verzamelen daarmee alleen informatie over de samenstelling en kwaliteit van de zoutlaag in de ondergrond. Inclusief voorbereiding en nazorg duurt dit ongeveer een jaar. Hoewel we zeker rekening hebben gehouden met de inrichting van de omgeving bij het kiezen van de locatie voor de evaluatieboring, is het hart van de zoutberg hierin ook een beslissende factor geweest.

Aan de hand van de stukken die Nobian bij het ministerie van EZK heeft aangeleverd, heeft deze beoordeeld dat Nobian geen milieueffectrapportage (m.e.r.) nodig heeft. Dit is niet nodig omdat de evaluatieboring geen gevolgen heeft voor het milieu, wat bepaalt of er een m.e.r. nodig is. Nobian zal deze m.e.r. wel uitvoeren als onderdeel van de vergunningsaanvraag voor zoutwinning. Dat zal dus pas zijn na de evaluatieboring en als de uitkomsten daarvan positief zijn.

Nee.

Als de uitkomsten van de de evaluatieboring positief zijn zal een aanvraag worden ingediend voor zoutwinning. Zoutwinning kan pas starten nadat ook dat hele vergunningenproces goed is doorlopen, met aan het einde een positief besluit van het ministerie van EZK.

Uitgangspunt is om de hinder in de omgeving zoveel mogelijk te minimaliseren. Dat neemt niet weg dat er mogelijk toch een bepaalde hinder kan worden ervaren.

De maatregelen die we nemen, zijn onder andere: 

• het plaatsen van standaard geluidsmeetapparatuur bij de boorlocatie om in de gaten te kunnen houden of we binnen de maximaal toegestane geluidslimieten blijven;
• het plaatsen van hoge geluidsschermen om zoveel mogelijk geluid tegen te houden;
• het beperken van de uitstraling van het licht door bijvoorbeeld afscherming van masten of naar beneden gerichte masten;
• het opstellen van een verkeersplan.

Nee. Bij de evaluatieboring is er geen sprake van zoutwinning. Indien er plannen worden uitgewerkt voor zoutwinning in Zuiderveen, dan maken de bodemdalingsvoorspellingen onderdeel uit van de vergunningaanvragen.

Tijdens de aanlegfase kan de omgeving hinder ondervinden van verschillende werkzaamheden, zoals het boren naar cavernes en aanleggen van wegen. Wij zullen hen daarover op tijd informeren en er alles aan doen om de mogelijke hinder zo klein mogelijk te maken.

Alle omwonenden zullen voorafgaand aan de werkzaamheden thuis een brief ontvangen. Ook zullen we de werkzaamheden en maatregelen om hinder te minimaliseren aankondigen via de NobianApp (of Bouwapp). Ook zullen we hierover melding maken via deze website.

Nobian is ervan overtuigd dat zoutwinning in Zuiderveen veilig en verantwoord is. De reden hiervoor is dat we al 100 jaar onze werkwijze en technieken blijven verbeteren met behulp van de nieuwste inzichten. De praktijk laat dit ook zien. Zoutwinning is veilig en leidt niet tot voelbare trillingen of aardbevingen. Zoutwinning leidt bovendien niet tot scheefstand of schade aan huizen.

Daarnaast nemen we in het winningsplan veel maatregelen op die de veiligheid garanderen. Zo houden wij de ondergrond op elk moment in de gaten via een uitgebreid meetnet. Alle metingen hiervan plaatsen wij op onze website. Bovendien beginnen we hier al mee voordat we met de winning starten. 

Zoutwinning veroorzaakt zeer langzame en gelijkmatige bodemdaling. De bodemdaling wordt jaarlijks gecontroleerd en met behulp van satellietmetingen duidelijk gemaakt. 

Daarnaast maken we elke 5 jaar een uitgebreidere analyse. Dan wordt de totale bodemdaling van het maaiveld* bepaald. Dat is inclusief daling als gevolg van bijvoorbeeld inklinking van veenlagen, verlaging van de grondwaterspiegel, lokale wateronttrekking en gaswinning. De bodemdaling valt binnen alle veiligheidsmarges en zorgt nooit voor scheefstand.

De verwachte bodemdaling voor Zuiderveen is nog niet bekend, die kan pas worden uitgerekend als het veldontwerp klaar is. 

*Het maaiveld is de grondoppervlakte inclusief bestrating en aardwerken, zoals een helling of dijk, maar zonder bomen, planten en bouwwerken, zoals huizen en viaducten.

Het schetsontwerp wordt uitgewerkt tot een definitief ontwerp zodra ook de evaluatieboring is gedaan. De informatie die met de evaluatieboring wordt verzameld is ook nodig om de gehele bodemdaling te berekenen. De parameters die invloed hebben op de bodemdaling weten we wel en daar houden we voor het schetsontwerp al rekening mee (diepte, omvang, afstand tussen de cavernes en afstand tot de oude cavernes).

Nee, de praktijk laat zien dat zoutwinning veilig is en geen voelbare trillingen of aardbevingen veroorzaakt. Wel kan zoutwinning (micro)-trillingen in de bodem veroorzaken. Maar de oorzaak daarvan kan ook liggen in natuurlijke processen. In Zuiderveen zal Nobian een microseismisch meetnetwerk aanleggen die deze microtrillingen nauwkeurig kan meten en de staat en veiligheid van de zoutdôme met daarin onze cavernes kan monitoren. 

In Heiligerlee (sinds 2018) en Zuidwending (sinds 2020) zijn al microseismische meetnetwerken actief. 

*Vanaf 2 millimeter per seconde (mm/s) is een trilling voelbaar en vanaf 3 mm/s kan schade aan een gebouw optreden. 

Nobian heeft veel ervaring met het afsluiten van zoutwinlocaties en cavernes die vergelijkbaar zijn met de voorgenomen plannen in Zuiderveen. Dit hebben we bijvoorbeeld gedaan in Stade in 2005-2006 (AkzoNobel is daar in 2003 met de zoutwinning gestopt) + Mariager (2021). 

Daarnaast is in Hengelo een afsluitprogramma actief dat loopt van 2020 tot 2035. Naar verwachting zullen eind 2023 87 van de 300 cavernes afgesloten zijn.

Zout is een onmisbare grondstof voor de industrie en chemie. Met onze zoutwinning speelt Nobian een heel belangrijke rol in het maken van tal van producten die we dagelijks nodig hebben en die ook nodig zijn voor verduurzaming. Denk aan bouwmaterialen, kunststoffen, medicijnen, accu’s en zonnepanelen. De moderne samenleving kan niet zonder zout.

Bekijk ook onze animatie 'De waarde van zout' waarin wij het belang van zout, zoutwinning en zoutchemie voor Nederland uitleggen en uitleggen welke belangrijke rol Nobian daarbij speelt.

Zout is in andere Europese landen in kleinere hoeveelheden aanwezig of van mindere kwaliteit. Daarbij is het transport erg kostbaar. Daardoor is import vele malen minder aantrekkelijk en een stuk duurder. 

Bij import uit landen als Chili of Mexico levert het transport van zout ook veel meer CO2-uitstoot op en is daardoor minder duurzaam. Bovendien is de levering van zout uit het buitenland minder zeker. Daarnaast vergt geïmporteerd zout ook nog extra zuiveringsstappen voordat het kan worden gebruikt in de chemische industrie. Ook moeten de vervuilende stoffen uit dat buitenlandse zout worden verwerkt of afgevoerd. 

Zoutwinning uit eigen bodem is daarmee de meest betrouwbare, maar ook de duurzaamste optie. Ook draagt het bij aan de strategische onafhankelijkheid van Nederland en de industrie in Europa.  

Helaas is zoutwinning uit zeewater niet toe te passen binnen onze industrie. Het water uit de zee is niet schoon genoeg om te kunnen gebruiken voor de industrie. Zout uit de bodem is 99,9% zuiver.

Daarnaast is het pekelwater wat uit de bodem komt voor 27% verzadigd met zout, zeewater is voor 3% verzadigd met zout. Om het water te verdampen is voor zeewater bijna 10 keer meer energie nodig om dezelfde hoeveelheid zout te krijgen. Het hoogzuivere zout uit de Nederlandse bodem die Nobian wint heeft zelfs de kleinste ecologische voetafdruk. Hierbij is gekeken naar de CO2-voetafdruk en de milieu-impact. Het verdampen van zeewater (zeezout) en daarna schoonmaken is veel minder rendabel.

Ook in het gebied Zuidwending en in de regio Twente wordt zout gewonnen. Die producties tellen mee in de totale zoutwinning. Ook hier raakt het zout uit de bestaande cavernes langzaam maar zeker ‘op’ en moet Nobian op zoek naar nieuwe locaties. Het is niet de bedoeling om de productie te verhogen. Om te kunnen voldoen aan de vraag van de industrie moeten we alleen de bestaande productie op peil houden.

De omgeving ervaart tijdens het grootste deel van het jaar geen hinder van de zoutwinning. Dit gebeurt ondergronds en behalve de zoutwinlocatie zelf (zouthuisje(s) met wat verharding) is er in de regel niets te zien en ook niets te horen. Wel vinden er op vaste momenten meet- en onderhoudswerkzaamheden plaats met behulp van tijdelijke boorinstallaties. Hiervan kunnen omwonenden hinder ondervinden. Wij zullen hen daarover op tijd informeren en er alles aan doen om de mogelijke hinder zo klein mogelijk te maken.

Er is, afgezien van de onderhoudswerkzaamheden, geen sprake van licht of geluid op de zoutwinlocaties. Daarnaast zal in overleg met de omgeving worden gezorgd voor maximale inpassing in het landschap.